Czyli „Jak radzić sobie ze stresem?”, część 3.
Pod pytaniem „jak radzić sobie ze stresem?” kryje się właściwie inne: „jak go regulować?”. Nie chodzi więc tak bardzo o to, jak się stresu pozbyć (co więcej, nie każdy stres musi być „zły”!), ale o to, jak nauczyć się z nim wystarczająco dobrze żyć. Oto miniseria artykułów, która pozwala przyglądać się sposobom regulowania własnych emocji, w tym tych doświadczanych podczas stresu, napięcia.
Do tej pory pokazywaliśmy, że w radzeniu sobie ze stresem wiele możemy zrobić, skupiając się na sobie – własnych sposobach interpretowania oraz wyrażania emocji. Teraz chcemy pokazać, że równie ważne jest to, co „poza jednostką”. W tym – trzecim artykule miniserii o stresie – przyglądamy się roli więzów społecznych w regulowaniu osobistego napięcia. Jak pomaga nam fakt, że, kiedy przeżywamy stres, ktoś jest obok nas?
Inni nam pomagają
Jeśli doświadczając stresu, możemy skorzystać ze wsparcia – bliższego lub dalszego – otoczenia, jest nam łatwiej mierzyć się z wyzwaniami. Z perspektywy codziennych doświadczeń, to dosyć intuicyjne. Na poziomie psychologicznym, dzięki obecności innych mamy większe poczucie bezpieczeństwa[1], a nawet kontroli nad sytuacją[2]. Co więcej, badania pokazują, że posiadanie społecznej sieci wsparcia jest korzystne nie tylko dla naszej psychiki, ale także dla naszego fizycznego zdrowia[3]. Emma Seppala w swojej infografice, ilustruje jak poczucie bycia w relacji z innymi, na najbardziej ogólnym poziomie: zmniejsza napięcie, zwiększa odporność, a nawet przedłuża życie. W bardziej konkretnym wymiarze relacje z innymi wpływają na reakcje naszego systemu nerwowego na poziomie hormonalnym. Przyczyniają się między innymi do podnoszenia poziomu oksytocyny w organizmie. Kelly McGonigal opisuje jak zbawienne są skutki działania oksytocyny, kiedy organizm wytwarza ją w momencie stresu[4]. Może obniżać ciśnienie krwi czy regenerować komórki serca.
My pomagamy innym
Z sieci relacji społecznych można korzystać, ale warto je też aktywnie tworzyć. Zaangażowanie się w działanie na rzecz innych, często umożliwia nam obniżanie własnego napięcia. Zasada jest więc taka: jeśli chcesz pomóc sobie, pomóż najpierw innym. Jako działanie wzorcowo realizujące powyższą regułę, badacze często wskazują wolontariat. Ale wspieranie innych może sprowadzać się do zupełnie codziennych aktywności: dzielenia się wiedzą z mniej doświadczonymi kolegami w pracy czy zrobienia zakupów starszemu sąsiadowi. Dlaczego pomaganie innym służy też nam? Po pierwsze dlatego, że w jego trakcie uruchamiają się wyżej opisane, w tym nawet hormonalne procesy zwane reakcją „opieki i przyjaźni”[5]. Na poziomie fizjologii – dodają odwagi i nadziei w działaniu. Na poziomie psychologicznym powodują, że czujemy się mniej osamotnieni, bardziej przydatni i zaradni – gotowi radzić sobie z przeciwnościami losu. Po drugie dlatego, że pomagając innym, zyskujemy wyższy cel. Nadaje on naszemu życiu poczucie sensu, a tym samym zwiększa naszą motywację do działania.
Czy zawsze sobie pomagamy?
Społeczne wsparcie jest nieocenione – nawiązywanie i podtrzymywanie relacji to istotny zasób pomagający nam w radzeniu sobie ze stresem. Ale bywa i tak, że to ludzie z naszego otoczenia są… samym źródłem stresu. Izolacja związana z pandemią, tylko mocniej naświetliła ten problem. Często mówi się o ryzykach czy wadach „social distancingu”, więc tego wątku nie będziemy pogłębiać. Za to zapytamy przewrotnie: czy komuś z Was społeczna izolacja przyniosła ulgę? Była szansą na przerwę w relacjach, które nie są satysfakcjonujące albo nawet są niezdrowe?
Pamiętając o pozytywnych skutkach płynących z budowania relacji i dobroczynnym potencjale więzi społecznych, warto korzystać też z okazji do refleksji nad ilością i jakością swojej listy kontaktów.
[1] Sheldon C. (2004), Social Relationships and Health. American Psychologist, 59, 676–84.
[2] Mirowsky J. &Ross C. (2003), Social Causes of Psychological Distress.
[3] Umberson D. & Montez J.K. (2010), Social Relationships and Health: A Flashpoint for Health Policy, Journal of Health and Social Behaviour, 51(suppl), 54-66.
[4] McGonigal K. (2015), Siła stresu. Jak stresować się mądrze i z pożytkiem dla siebie.
[5] Tamże.
