Przekonania – co to jest?
Przekonania to utrwalone schematy myślenia na temat siebie, na temat innych ludzi oraz na temat świata. Porządkują, tłumaczą nam rzeczywistość. Przychodzą nam do głowy automatycznie w odpowiedzi na daną sytuację i często kierują naszym działaniem.
Mogą dodawać nam skrzydeł, a mogą powodować psychiczny dyskomfort czy nawet cierpienie. Rozwojowo czy terapeutycznie pracuje się z tymi, które są nieracjonalne[1], nieadekwatne do rzeczywistości, ograniczające, niesłużące dobrostanowi, niewspierające. Do przykładów takich przekonań należą zdania: „Człowiek musi radzić sobie sam”; „Na tym etapie powinnam/powinienem to wiedzieć”; „Mogłam/łem zachować się inaczej”; „Jeśli nie będę dawać z siebie wszystkiego, nic nie osiągnę”; „Emocji się nie okazuje”; „On/a powinna to wiedzieć.”; „Ciągle mi nie wychodzi”; „Jestem słaba/y”.
Jak osłabić negatywny wpływ przekonań na własne życie? Jak zmienić przekonania? W tym artykule zarysowuję krótko 3 podejścia do pracy z przekonaniami.
1. Zauważaj
Najważniejsze to zorientować się, że towarzyszy Ci ograniczające, niezdrowe przekonanie. Chodzi o to, żebyś zauważał/a, kiedy pojawia się w Twoje głowie. Nie wszystkie nurty terapeutyczne (nawet z paradygmatu poznawczo-behawioralnego) bezpośrednio zmierzają do zamiany przekonań ograniczających na wzmacniające. Wychodzą z założenia, że samo dostrzeżenie i nazwanie przekonań ograniczających, pomaga łapać względem nich niezbędny psychiczny dystans. Oglądanie ograniczających myśli, pozwala traktować je jako jedne z wielu, jakie możemy mieć. Jest pierwszym krokiem do tego, by przestać utożsamiać się z tymi, które nie służą naszemu dobrostanowi.
2. Sprawdzaj
Nasze przekonania to często efekt ścieżki uczenia się, jaką przeszliśmy. To efekt doświadczeń, jakie zebraliśmy. Może być tak, że „nosimy ze sobą” przekonania, które kiedyś adekwatnie opisywały rzeczywistość, w jakiej funkcjonowaliśmy albo przynajmniej pozwalały się w niej odnaleźć, ale dziś są już zdezaktualizowane. Warto więc sprawdzać, na ile towarzyszące Ci przekonanie ma pokrycie w rzeczywistości, w faktach. Jest prawdziwe czy fałszywe? Konstruktywnie zweryfikuj, ćwicz urealnianie swojego przekonania.
3. Dialoguj
Tym, co pozwala osłabić negatywny wpływ danego przekonania na nasz dobrostan jest wejście z nim w dialog. Co dokładnie mówi do Ciebie ograniczający głos? Kiedy już go dobrze usłyszysz, odpowiedz mu. Wejdź z nim w polemikę. Debatuj. Zażartuj. Zostań przez chwilę własnym obrońcą i opiekunem. Co taki ktoś mówiłby do Ciebie? Ćwiczenie dialogowania często prowadzi do wytworzenia nowych, zdrowych przekonań, które będą służyły Twojemu dobrostanowi. Jeśli już je wyłapiesz, zastanów się, jak możesz sobie o nich przypominać na co dzień, by je dobrze przyswoić. Utrwalenie nowych połączeń neuronalnych, czyli utrwalenie nowego przekonania zajmuje średnio 6-8 tygodni.
Na samym końcu, nie zapominaj, żeby działać. Eksperymentuj. Pomimo i wbrew przekonaniom ograniczającym albo zgodnie z tymi wspierającymi, stawiaj choćby małe kroki w stronę tego, co dla Ciebie ważne.
[1] Czyli niezdrowe w rozumieniu Racjonalnej Terapii Zachowania.
